Tự sản xuất thức ăn cho vật nuôi quy mô hộ gia đình

Thức ăn là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cho quá trình trao đổi chất của vật nuôi. Trong sản xuất, thức ăn có vai trò quyết định đến năng suất, sản lượng và sự thành bại của vụ nuôi. Bên cạnh đó, thức ăn cũng chiếm tỷ lệ cao trong tổng chi phí chung (từ 50 – 80%). Đối với các hộ sản xuất nhỏ lẻ, nhất là cụm dân cư nông thôn ở vùng sâu, vùng xa không đủ khả năng kinh tế để chi phi mua thức ăn công nghiệp. Đa số nông dân vẫn tự tìm cách chế biến các loại thức ăn, chủ yếu dùng nguyên liệu tươi sống hay các phụ phẩm nông nghiệp sẵn có. Tuy nhiên, loại thức ăn do người nuôi tự chế biến chủ yếu dựa theo kinh nghiệm nên thành phần dinh dưỡng không đầy đủ, thường thiếu ổn định, dễ gây ô nhiễm môi trường dẫn đến hiệu quả nuôi không cao.

Trong điều kiện hiện nay, giá thức ăn chăn nuôi ngày càng tăng cao, việc sản xuất thức ăn tại chỗ là một vấn đề được đặt ra cấp thiết do nhu cầu thực tế, đặc biệt là đối với cụm dân cư nông thôn vùng sâu, vùng xa. Trong bài viết này, chúng tôi giới thiệu các công nghệ sản xuất thức ăn đơn giản được thiết kế cho các vùng phù hợp với hạ tầng cơ sở và điều kiện đầu tư của cụm dân cư nông thôn vùng ven biển thuộc vùng sâu, vùng xa – nơi không có lưới điện và người nuôi khó khăn về vốn đầu tư.

Các nguyên liệu dùng để sản xuất thức ăn cho vật nuôi được tận dụng các phụ phẩm nông nghiệp sẵn có như đậu nành, cám gạo, mì…và các loại phụ phẩm khác (cá tạp, ruốc khô, cá khô…), có bổ sung các chất phụ gia (tác dụng ổn định thức ăn, tạo mùi vị, ngăn ngừa sự phân hủy trong quá trình bảo quản, hoặc để cải thiện sức khỏe cho vật nuôi). Các công thức phối trộn thức ăn cho vật nuôi đã được nghiên cứu phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng , vừa đảm bảo về chất lượng và giá thành hạ.

1. Đối với nguyên liệu khô

   • Công thức phối trộn (người nuôi có thể áp dụng một trong các công thức sau tùy theo mức độ sẵn có của các nguyên liệu. Hàm lượng protein của thức ăn sau khi chế biến đạt từ 28 – 35%).
     • Công thức 1: Bột cá khô 30% + Bột ruốc 23% + Cám gạo 26% + Bột gạo lứt 18% + Chất phụ gia (premix, chất kết dính…) 3%.
     • Công thức 2: Bột cá khô 30% + Bột đậu nành 29% + Bột khô dừa 3% + Cám gạo 20% + Bột mì 15% + Chất phụ gia (premix, chất kết dính…) 3%.
     • Công thức 3: Bột cá khô 27% + Bột ruốc 20% + Cám gạo 30% + Bột gạo lứt 20% + Chất phụ gia (premix, chất kết dính…) 3%.
     • Công thức 4: Bột cá khô 27% + Bột đậu nành 25% + Bột khô dừa 5% + Cám gạo 25% + Bột mì 15% + Chất phụ gia (premix, chất kết dính…) 3%.
     • Công thức 5: Bột cá khô 25% + Bột ruốc 17% + Cám gạo 35% + Bột gạo lứt 20% + Chất phụ gia (premix, chất kết dính…) 3%.
     • Công thức 6: Bột cá khô 25% + Bột đậu nành 23% + Bột khô dừa 5% + Cám gạo 30% + Bột mì 14% + Chất phụ gia (premix, chất kết dính…) 3%.
   • Quy trình sản xuất:
     • Để riêng nguyên liệu giàu protein (cá khô, ruốc khô) và nguyên liêu giàu tinh bột (gạo, mì, đậu nành, khô dừa).
       • Bước 1 (nghiền): Với nguyên liệu giàu protein (cá khô, ruốc khô) đem sấy (phơi khô), sau đó sàng để loại bỏ tạp chất, rác bẩn, tiếp theo cho vào máy để nghiền. Với nguyên liêu giàu tinh bột (gạo, mì, đậu nành, khô dừa) đem nghiền trực tiếp.
       • Bước 2 (trộn): Hai nguyên liệu trên sau khi đã nghiền, đem trộn lẫn với nhau cùng với các chất phụ gia (premix, chất kết dính…).
       • Bước 3 (tạo viên): Ba hỗn hợp trên sau khi trộn với nhau được cho vào máy để tạo viên.
       • Bước 4 (sấy hoặc phơi): Đem sản phẩm đã tạo viên sấy (hoặc phơi) và bảo quản sử dụng cho tôm ăn.

2. Đối với loại nguyên liêu tươi kết hợp nguyên liệu khô:

   • Công thức phối trộn (có thể áp dụng một trong các công thức sau tùy theo mức độ sẵn có của các nguyên liệu. Hàm lượng protein của thức ăn sau khi chế biến đạt từ 28 – 35%.
     

     Nguyên liệu	Các công thức phối trộn
     	Công thức 1	Công thức 2	Công thức 3
     Cá tạp tươi đã hấp chín (đã quy khô) (%)	12	10	9
     Bột cá (%)	28	20	18
     Ruốc khô (%)	15	16	8
     Cám gạo (%)	25	30	35
     Bột gạo lứt (%)	16	20	26
     Các chất phụ gia (%) (premix, chất kết dính…)	4	4	4

   • Quy trình sản xuất:
     • Bước 1 (tách tạp chất): Nguyên liệu khô (cám gạo, bột cá) và nguyên liệu tươi đã hấp (cá tạp tươi đã hấp chín) được để riêng và tiến hành tách tạp chất.
     • Bước 2 (nghiền): Hai nguyên liệu trên sau khi được tách tạp chất, đem từng loại nguyên liệu nghiền nhỏ. Nguyên liệu khô thì nghiền khô, còn nguyên liệu tươi thì nghiền và chà tách xương, vẩy.
     • Bước 3 (trộn): Đem nguyên liệu khô đã nghiền khô; nguyên liệu tươi đã nghiền và chà tách xương, vẩy; cùng với các chất phụ gia (premix, chất kết dính…) trộn đều với nhau.
     • Bước 4 (tạo viên): Ba hỗn hợp trên sau khi được phối trộn với nhau đưa vào máy để tạo viên.
     • Bước 5 (gia nhiệt và sấy): Cuối cùng đưa sản phẩm đã tạo viên gia nhiệt và sấy ta được sản phẩm làm thức ăn cho vật nuôi.Chất lượng thức ăn sản xuất theo các quy trình sản xuất này được đánh giá gần tương đương với thức ăn công nghiệp của các xí nghiệp thức ăn trong nước, trong khi đó mức chi phí thấp hơn khoảng 1,4 – 1,6 lần so với thức ăn công nghiệp.

Nguồn: TTKNQG